FAQ over het leggen en gebruiken van kabels

De constructienormen van de standaard installatiekabels bepalen de toelaatbare omgevingstemperatuur tijdens gebruik met het bereik tussen -15°C en 60°C.

Bovengrens

Wordt de omgeving te warm, dan zal die de kabel verder opwarmen bovenop de opwarming die al gebeurt door het joule-effect. Dit verkort de levensduur van de kabel en verhoogt het risico op kortsluiting.

Merk op: deze toegestane maximale omgevingstemperatuur van 60°C geldt ook voor vuurbestendige kabels. Vuurbestendige kabels kunnen weliswaar een beperkte tijd van 1 tot 2 uur de hoge temperaturen verdragen die tijdens een brand worden gehaald, maar zijn daarna verkoold en aan vervanging toe.

Worden hogere omgevingstemperaturen verwacht, dan moeten daarvoor geschikte kabeltypes gekozen worden.

Ondergrens

Ook de toelaatbare minimum omgevingstemperatuur is belangrijk. Onder invloed van de koude worden de kabelmaterialen stijver.

Zal de kabel bij koudere temperaturen moeten functioneren, dan moeten de regels van goed vakmanschap nauwgezet gevolgd worden:

• De kabel mag na installatie absoluut niet meer bewegen. Dit wil zeggen dat hij niet mag worden verlegd en absoluut niet aan trillingen worden blootgesteld. Dit kan scheurtjes veroorzaken aangezien de kabelmaterialen zeer stijf zijn door de koude.

• De kabelfixeringen moeten uiteraard ook bestand zijn tegen de te verwachte vriestemperatuur– indien zij onder invloed van de koude zouden krimpen, dan kunnen ze de kabelmantel zodanig samenknijpen dat de kabel op die plaats wordt beschadigd.

Wanneer stroom door een geleider vloeit, warmt die geleider door het joule-effect op. Hoe meer stroom, hoe warmer de geleider wordt. Loopt de temperatuur van de ader te hoog op, dan zal zijn isolatielaag beginnen smelten wat aanleiding kan geven tot kortsluiting. De maximale temperatuur wordt dus begrensd door het type isolatiemateriaal rond de kern.

Enkele gangbare isolatiematerialen en hun maximale temperatuur:

• maximum 70°C op de kern:

  • Halogeenvrije compounds (bv. H07Z1-R)

  • PVC  (bv. H07V-R)

  • Rubber (bv. H07RN-F)

• maximum  90°C op de kern:

  • XLPE (bv. XGB, XVB)

  • Halogeenvrije compounds 90°C (bv. H07ZZ-F)

  • PVC 90°C (bv. H07V2-K)

Idealiter is de omgevingstemperatuur van de standaard installatiekabels bij installatie niet lager dan 0 of 5°C. Bij lage temperaturen worden de kabelmaterialen stijver. De kabel dan manipuleren kan scheurtjes veroorzaken waardoor de installatie niet langer bedrijfszeker is. De minimale temperatuur voor installatie vind je op de technische fiche.

Als je je houdt aan een aantal strikte regels van goed vakmanschap, dan kan kabel wel worden geïnstalleerd bij lage temperaturen tot -20°C:

• De kabel moet gedurende 24 tot 48 uur in een verwarmde ruimte van minstens 20°C worden bewaard.

• Tijdens het installeren moet de temperatuur van de kabelmantel goed worden gemonitord. Koelt hij te veel af (onder 5°C) dan moet hij opnieuw gedurende 24u opgewarmd worden.

• De buigradius moet tijdens het installeren nauwgezet gerespecteerd worden. Een kabel te ver buigen zet heel wat trekkrachten op de kabelmaterialen en aangezien de materialen stijver zijn onder invloed van de koude, bestaat een verhoogd risico op scheuren.

Ja, indien je toch de buigradius netjes respecteert. Je kabel zal dan de hoek tussen muur en plafond een stuk in de lucht overbruggen.

Het is niet de bedoeling om de kabel zo ver mogelijk in de hoek te duwen om zo min mogelijk van muur en plafond af te komen. Wat je dan immers zou doen, is een veel kleinere buigradius dan toegelaten toepassen.

• H07V-U Eca en H07V-R Eca

  • D ≤ 8 mm :        4xD

  • 8 < D ≤ 12 mm: 5xD

  • 12 mm < D:       6xD

• H07Z1-U Cca en H07Z1-R Cca

  • D ≤ 8 mm :        4xD

  • 8 < D ≤ 12 mm: 5xD

  • 12 mm < D:       6xD

• Alsecure XGB Cca en Alsecure XFGB Cca

  • monogeleiders: 15xD

  • multigeleiders:  12xD

• XVB Cca en XFVB Cca

  • monogeleiders: 15xD

  • multigeleiders:  12xD

• EXVB Eca en EAXVB Eca : 12xD

• EXAVB Cca en SXAVB Cca : 15xD

De constructienormen laten een reductie van 50% toe van de “normale” buigradius van ongewapende kabels tijdens de installatiefase onder de volgende strikte en cumulatieve voorwaarden:

• door een geschoold vakman en

• eenmalige buiging, bv. aan de eindaansluiting en

• de kabel is minstens 30°C warm of correct opgewarmd tot 30°C en

• met gebruik van een mal of voorgevormde rollers.

De kabel moet gebogen worden rond een denkbeeldige cirkel waarvan de straal minstens de buigradius van je kabel is.

Nemen we als voorbeeld een XVB Cca 4G95 mm² waarvan

• buigradius zoals aangegeven op de technische fiche = 12 x D

• nominale buitendiameter = 35 mm (dit moet steeds worden nagemeten op de kabel)

• dus: 12 x 35 mm = 420 mm.

Deze 420 mm is de minimale buigradius. De XVB Cca 4G95 mm² kan worden gebogen volgens een cirkel met een straal van minstens 420 mm.

De buigradius of buigstraal drukt de kleinst mogelijke bocht uit waarmee men een kabel veilig kan buigen zonder deze te knikken, te beschadigen of de levensduur ervan te verkorten.  Hoe kleiner de buigstraal, hoe kortere bochten je kan maken.

De buigradius wordt doorgaans uitgedrukt als een veelvoud van de buitendiameter van de kabel, bijvoorbeeld: 4 x D of 12 x D waarbij “D” de buitenØ van de kabel is. Soms is dit al concreet voor je kabel uitgerekend en dat wordt dan uitgedrukt als een waarde in mm. 

Buigradii variëren in functie van het kabeltype en de sectie. De buigradius die van toepassing is op een kabel staat vermeld in zijn technische fiche.

De opgegeven buigradii gelden steeds bij een omgevingstemperatuur van (20 ± 10)°C en worden steeds gemeten aan de binnenste kromming van de kabel.

Bij het trekken van kabels is wrijving tussen de kabel en de ondergrond onvermijdelijk. Dit doet je harder trekken aan de kabel wat onverhoeds schade aan de kabel of mantel kan veroorzaken. Door het plaatsen van de juiste kabelgeleiders en kabelrollen (de zogenaamde mosterdpotten) wordt die wrijving verminderd, waardoor je minder trekkracht nodig hebt en je het risico op beschadiging reduceert.

Niet alleen de juiste geleiding is van belang maar uiteraard ook de juiste buigradius.

• Koperkabel : trekkracht P = S x 50 N/mm²

• Aluminiumkabel : trekkracht P = S x 30 N/mm²
  waarbij S = som van de sectie van alle geleiders in mm², zonder een eventueel scherm of bewapening mee te tellen.

Kabels moeten op hun plaats worden getrokken met behulp van geschikte trekwerktuigen, waarbij men er zorg voor draagt dat de trekkracht gelijkmatig wordt verdeeld over de geleiders. De trekkracht moet bovendien voortdurend worden gecontroleerd tijdens het trekken. De toegestande kracht varieert naar gelang van het gebruikte apparaat en de configuratie van de te trekken kabels.

De maximale trekkracht tijdens installatie staat vermeld in de constructienormen die daarbij een onderscheid maken tussen trekken met een trekkop of met een trekkous.

Kabel zonder wapening, zonder metalen mantel

• Koperkabel : trekkracht P = S x 50 N/mm²

• Aluminiumkabel : trekkracht P = S x 30 N/mm²
  waarbij S = som van de sectie van alle geleiders in mm², zonder eventueel scherm

Kabel met staaldraad wapening*

• Koperkabel : trekkracht P = D² x 9 N/mm²
  waarbij D = kabeldiameter in mm

Kabel met staalband wapening*

• Koperkabel : trekkracht P = D² x 3 N/mm²
  waarbij D = kabeldiameter in mm

(*) waarden overgenomen uit de Duitse VDE-constructienormen

Normalerwijs worden grondkabels ingegraven op een diepte tussen 70 en 120 cm.

Voor de huishoudelijke installaties wordt de maximale nominale stroom der smeltveiligheden of de grootte van de automatische schakelaar die een elektrische leiding beschermen, vermeld in tabel 4.11. Kaliber van de beschermingsinrichting in functie van de doorsnede der geleiders, in functie van de doorsnede der geleiders.

Deze tabel is niet van toepassing op industriële installaties.

Bij de sectiebepaling van vuurbestendige kabels moet rekening gehouden worden met de verhoogde weerstand van de geleiders en de verhoging van de spanningsval ten gevolge van de hoge temperaturen die bij brand gehaald kunnen worden. Het AREI geeft aan dat rekening moet worden gehouden met het compartiment waarin zich de grootste spanningsval voordoet maar geeft verder geen concrete berekeningswijze voor de berekening van de sectie.

De methode van Wiedemann-Franz is gebaseerd op de natuurkundige wetten. Deze methode houdt ook rekening met compartimenten. De formule van Wiedemann-Franz is slechts een mogelijke benadering van de problematiek en houdt in geen geval een afkeuring in van andere regels van goed vakmanschap.

Download de methode van Wiedemann-Franz.

Niet volledig op je gemak met deze berekening? Wist je dat EASYCALC ook de sectie van vuurbestendige kabels berekent? De berekening is gebaseerd op deze Wiedemann-Franz methode. Vertrouw op EASYCALC om de juiste doorsnede van een vuurbestendige kabel te bepalen!

Stel:

• Benodigde stroom = 125 A

• 3 fasen + aarde, 400 V

• Kabeltype XVB

• Lengte = 15 m

• Bijzonderheden: De kabel wordt geinstalleerd op een goed verluchte kabelbaan, waar ook nog 2 andere voedingskabels aansluitend liggen. De kabel loopt door een ruimte waar de omgevingstemperatuur regelmatig kan oplopen tot 40°C.

Berekening:

Je initiele kabelsectieberekening geeft aan dat je een XVB 4G25 mm² nodig hebt om een stroom van 125 A over te brengen. Je moet die initiële stroom van 125 A dan delen door de correctiefactoren die van toepassing zijn op de concrete installatiewijze & -plaats.

• correctie omwille van de verhoogde temperatuur: 125 A / 0,91 = 137,4 A

• correctie omwille van aansluitende kabels in de nabijheid: 137,4 A / 0,8 = 171,8 A

Conclusie: je moet een sectie nemen waarvan de Iz hoger is dan deze 171,8 A of concreet: XVB 4G50 mm² waarvan Iz = 192 A.

Laat je de berekeningen liever doen? Gebruik dan onze gratis tool EASYCALC

De nabijheid van andere energiekabels en andere plaatsingsfactoren beinvloeden de opwarming van de kabel. Daarom moeten de nominale waarden qua belasting worden gecombineerd met de correctiefactoren om de stroomsterkte aan de reële situatie aan te passen.

Een correcte sectieberekening houdt dus rekening met zowel de benodigde stroomsterkte als met de correctiefactoren. Denk eraan dat afhankelijk van de concrete plaatsingsomstandigheden, meerdere correctiefactoren van toepassing kunnen zijn.

Download de Correctiefactoren voor installatiekabels  

De maximaal toegelaten stroomsterkte van een kabel - ook aangeduid met Iz  en soms ook wel Imax - die op de technische fiches staat, is berekend voor de volgende standaardomstandigheden:

Plaatsing in de grond:

• Bodemtemperatuur: 20°C

• Plaatsingsdiepte: 70 cm

• Aantal kabels/systemen: 1, zonder andere kabels in de nabijheid.

• Plaatsing in klaverblad voor monogeleidersystemen.

Plaatsing in open lucht:

• Omgevingstemperatuur: 30°C

• Plaatsing op een open en verluchte kabelbaan

• Aantal kabels/systemen: 1, zonder andere kabels in de nabijheid (niet in bundel of laag)

• Voor monogeleiders XGB en XVB op basis van 3 geleiders in klaverblad

• Voor H07Z1-U & -R en H07V-U & -R op basis van 3 geleiders in buis, ingewerkt in een muur.

In alle andere installatieomstandigheden moet je correctiefactoren toepassen.
Onze kabelsectieberekenaar EASYCALC past de correctiefactoren aangepast aan de installatie-omstandigheden toe.

Bij de berekening van de doorsnede, moet je rekening houden met:

• Opwarming van de kabel:

  • De gekozen doorsnede moet zodanig zijn dat de opwarming, veroorzaakt door de stromen die er doorheen lopen, de toegestane geleidertemperaturen niet overschrijdt. Overbelasting van de kabel moet worden voorkomen.

  • Er moeten een of meer correctiefactoren worden toegepast overeenkomstig de feitelijke legomstandigheden en omgeving van de installatie om rekening te houden met de reële stromen.

• Spanningsval:

  • Een spanningsval van maximaal 5% is in het algemeen aanvaardbaar. 

  • De distributienetbeheerder kan dit beperken tot 3%.

  • Een hogere spanningsval is aanvaardbaar voor het starten van motoren, waarbij hoge inschakelstromen kunnen optreden.

Ja. XVB Cca en Alsecure XGB Cca hebben dezelfde elektrische waarden. Een XVB Cca kan perfect vervangen worden door een Alsecure XGB Cca met dezelfde doorsnede. 

Bovendien, heeft Alsecure XGB Cca 2 extra voordelen ten opzichte van XVB Cca:

• Het Alsecure XGB Cca-gamma is halogeenvrij met brandreactie Cca-s1,d2,a1 waardoor het kan worden gebruikt in evacuatieroutes, in voor het publiek toegankelijke ruimten en in tunnels.

• Alsecure XGB Cca kabels zijn UV-bestendig volgens de EN 50289-4-17 Methode A - 720h test, wat perfect aangepast is voor ons Belgisch klimaat. Ze mogen dus blootgesteld worden aan direct zonlicht.

Mag U-1000 R2V in België gebruikt worden? Is het een evenwaardig alternatief voor XVB? De Franse installatiekabel U-1000 R2V wordt in Frankrijk courant gebruikt en wordt ook in België wel eens toegepast. Maar hoe doe je dat correct zodat je installatie niet afgekeurd wordt?

Wat is U-1000 R2V juist?

U-1000 R2V Eca is een installatiekabel voor laagspanningsinstallaties van 0,6/1 kV met pvc buitenmantel volgens Franse norm.

• U-1000 R2V Eca wordt toegepast in huishoudelijke en industriële vaste installaties.

• U-1000 R2V is UV-bestendig en mag buiten worden blootgesteld aan direct zonlicht.

• U-1000 R2V mag rechtstreeks in de grond met een extra mechanische bescherming.

• U-1000 R2V is geschikt voor gebruik bij omgevingstemperaturen tussen -25°C en +60°C.

• U-1000 R2V is geïsoleerd met XLPE en kan belast worden tot maximaal 90°C op de kern.

• U-1000 R2V Eca heeft brandklasse Eca volgens EN 50575 en mag conform het AREI alleen enkelvoudig worden aangelegd en dus niet in bundel of laag.

Vergelijking met XVB Cca

• Beide kabeltypes hebben gelijkaardige maximale toegelaten stromen omdat beide met XLPE geïsoleerd zijn en zijn bestand tegen gelijkaardige omgevingstemperaturen.

• XVB Cca mag buiten aangelegd worden maar moet afgeschermd worden van direct zonlicht.

• XVB Cca mag ondergronds aangelegd worden op voorwaarde dat hij in een goed gedraineerde buis ligt.

• XVB Cca heeft brandklasse Cca-s3,d2,a3 volgens EN 50575 en mag conform het AREI in bundel of laag aangelegd worden.

Conclusie

U-1000 R2V ziet door zijn brandreactie Eca zijn toepassing in België begrensd tot een beperkter aantal installatieomstandigheden dan XVB Cca. U-1000 R2V Eca is bijgevolg geen equivalent van de XVB Cca. U-1000 R2V is eerder een equivalent van de EXVB Eca.

Er zijn verschillende oplossingen:

• De meest courante oplossing is EXVB Eca: de kabel is geschikt om los in de grond aan te leggen, er moeten wel nog afdakpannen boven gelegd worden om de kabel te beschermen tegen een onverhoedse spadesteek.

• Omdat EXVB Eca een versterkte kabelmantel heeft, is het wat minder makkelijk om hem aan te sluiten op de verlichtingsarmaturen. Een workaround bestaat erin om de EXVB Eca vanaf de kast tot aan een aftakdoos te trekken, en de laatste bovengrondse 40-50 cm tot aan de lamp door te gaan met de LINEAX Eca rubberkabel. Je geniet dan van het voordeel van de rubberkabel voor een makkelijke aansluiting. Het AREI laat niet toe om rubberkabels in te graven en rubberkabels mogen in huishoudelijke installaties niet op de kast aangesloten worden.

• XVB Cca en Alsecure XGB Cca mogen ondergronds worden geplaatst op voorwaarde dat ze in een goed afwaterende buis aangelegd worden. 

Alsecure XGB Cca mag buiten worden gebruikt en hoeft niet van de zon afgeschermd te worden. De kabel heeft met succes de 720 uren UV-verouderingstest volgens EN 50289-4-17 Methode A doorstaan. Deze testmethode houdt rekening met de verwachte hoeveelheid UV-straling voor ons Belgisch klimaat en maakt Alsecure XGB Cca perfect aangepast.
Omgevingstemperaturen tot -15°C zijn toegestaan, op voorwaarde dat er geen mechanische krachten (zoals bv. trillingen) of bewegingen op de kabel worden uitgeoefend.

XVB Cca mag buiten worden gebruikt op voorwaarde dat hij beschermd is tegen direct zonlicht.

Omgevingstemperaturen tot -15°C zijn toegestaan, op voorwaarde dat er geen mechanische krachten (zoals bv. trillingen) of bewegingen op de kabel worden uitgeoefend.

Alsecure XGB Cca is niet geschikt voor direct ingraven in de grond. Indien je hem ondergronds wilt plaatsen, moet hij in een goed afwaterende buis aangelegd worden.

XVB Cca is niet geschikt voor direct ingraven in de grond. Indien je hem ondergronds wilt plaatsen, moet hij in een goed afwaterende buis aangelegd worden.

Volgens het AREI moet een vuurbestendige installatiekabel het volgende brandgedrag hebben: 

• brandreactie volgens NBN C30-004: 

  • - niet-brandverspreidend F2 

  • - SA (smoke acidity) en SD (smoke density) (= halogeenvrij)

• vuurbestendig met functiebehoud volgens NBN C30-004:

  • - FR1 of FR2

  • - minimumduur van de vuurbestendigheid is 1 uur (Rf 1h), getest volgens NBN 713-020 Add.3.

Vuurbestendige kabels zijn expliciet uitgesloten uit de norm EN 50575 betreffende brandreactie. Ze zijn dus uitgesloten van de CPR. Hun brandreactie moet nog worden getest volgens de 'oude' nationale normen, in België de NBN C30-004.

In een latere fase, wanneer de geharmoniseerde norm voor vuurbestendigheid van kracht zou worden, zouden ze onder de CPR gaan vallen, maar vooralsnog zijn ze uitgesloten.